Żywienie a płodność

Autor: Joanna Kokoszka

Czy planując ciąże zdajecie sobie sprawę, że to co oboje spożywacie już dziś wpływa na zdrowie waszych komórek jajowych i plemników przez kolejnych 90 dni? Na waszą płodność wpływa szeroko pojęty styl życia: odpowiednia aktywność fizyczna, stosunek do używek i przede wszystkim odpowiednia dieta, która to jest nieocenionym sprzymierzeńcem w staraniach o potomstwo. Elementy wspomnianego stylu życia wpływają między innymi na gospodarką hormonalną, która bezpośrednio wpływa na poziom płodności. Szacuje się, że co piąta para w Polsce w wieku produkcyjnym ma problem z poczęciem dziecka. Zaplanowanie ciąży to nie tylko sama kwestia płodności. Dostarczenie odpowiedniej ilości składników mineralnych i witamin w czasie przedkoncepcyjnym wpływa na wzrastanie płodu, zdrowie dziecka w przyszłości jak i zdrowie przyszłej mamy. Dlatego też warto dbać o dobór składników pokarmowych by z czystym sumieniem zacząć starania o dziecko.

Ważne składniki w okresie przedkoncepcyjnym

Kwas foliowy- suplementację tym składnikiem kobiety powinny rozpocząć na 3 miesiące przed planowaną ciążą i stosować do końca pierwszego trymestru. Obligatoryjna dawka tej witaminy to 400 µg/dobę. Rolą kwasu foliowego jest zapobieganie wadom wrodzonym cewy nerwowej oraz licznym wadom wrodzonym płodu. U kobiet niewystarczająca ilość kwasu foliowego może przyczynić się do niedokrwistości megaloblastycznej.

Kwasy omega- 3 (EPA i DHA) i wielonienasycone kwasy tłuszczowe- dzięki odpowiedniemu spożyciu tych składników zmniejsza się ryzyko nieprawidłowej masy urodzeniowej noworodka oraz przedwczesnego porodu.  Organizm człowieka nie jest w stanie sam wytworzyć kwasów omega -3 i omega-6 dlatego należy je dostarczyć wraz ze spożywaną żywnością. Dobrymi źródłami kwasów omega- 3 (DHA i EPA)  są: ryby morskie oraz oleje z tych ryb. Biorąc pod uwagę zanieczyszczenia metalami ciężkimi, należy wybierać bezpieczne źródła DHA. Przy niskim spożyciu ryb należy rozważyć suplementację.

Witamina D – odpowiedni poziom tej witaminy wiąże się z procesem implantacji i rozwojem zarodka. Składnik ten  również wspomaga działanie układu odpornościowego, wpływa na wydzielanie i produkcję insuliny przez trzustkę, tym samym wpływając na regulację poziomu glukozy we krwi. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca kobietom planującym ciążę, w okresie ciąży i podczas karmienia piersią suplementację tej witaminy w ilości 2000 IU na dobę. Przed rozpoczęciem suplementacji warto określić stężenie witaminy D w surowicy krwi  i w razie potrzeby ustalić ze specjalistą indywidualną dawkę suplementacjną. Produkty będące bogatym źródłem tej witaminy, czyli jaja, oleje roślinne, pełnotłuste mleko i produkty mleczne, ryby takie jak: węgorz świeży, śledź w oleju, dorsz.

Jod– niedobór tego pierwiastka w diecie może przyczynić się do powstania niedoczynności tarczycy u ciężarnej co zwiększa ryzyko poronień, porodów przedwczesnych jaki i niedoczynności tarczycy u płodu i noworodka. Ze względu na coraz częstsze niedobory jodu w populacji dorosłych i kobiet w ciąży zaleca się jego suplementację. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego zalecana dawka  suplementacjną jodu kobietom planującym zajście w ciążę, w ciąży i podczas laktacji to 200 mcg na dobę. Dobre źródła tego pierwiastka to: ryby morskie, wodorosty, nabiał i jaja.

Żelazo – na ten składnik podczas ciąży kobiety mają większe zapotrzebowanie. Warto zadbać o jego zapasy odpowiednio wcześnie, zwłaszcza jeżeli jesteś na diecie wegańskiej, wegetariańskiej bądź masz zaburzenia wchłaniania żelaza. Według Rekomendacji Polskiego Towarzystwa ginekologicznego, kobiety, które mają niedokrwistość z niedoboru żelaza (stężenie hemoglobiny poniżej 11mg%)  przed planowaną ciążą powinny zastosować suplementację żelaza do czasu poczęcia, a później od ósmego tygodnia ciąży.

Magnez– jest korzystny dla prawidłowego metabolizmu żelaza. W przypadku niedoborów należy zwiększyć jego udział w diecie oraz wprowadzić suplementację.

Selen– jest antyoksydantem, który pomaga chronić komórki jajnikowe i plemnikowe przed działaniem szkodliwych wolnych rodników. Pierwiastek ten poprawia jakość spermy i ruchliwość plemników. Wspiera również działanie układu odpornościowego i wykazuje działanie przeciwzapalne. W okresie prokreacyjnym zatem jest bardzo istotne dostarczenie odpowiednich dawek selenu wraz z dietą i suplementacją. Pierwiastek ten znajduje się miedzy innymi w: owocach morza, dorszu, łosośu, krewetkach, soczewicy, orzechach brazylijskich.

Cynk– jest niezbędny do syntezy i prawidłowego działania hormonów płciowych. Dobre źródła tego składnika to: jaja pełne ziarna zbóż, chude mięso, ryby, owoce morza, fasola, orzechach, pestkach dyni.

Witaminy z grupy B– niedobór tych składników może sprzyjać niepłodności i niskiej masie urodzeniowej dziecka. Źródła: pieczywo z grubego przemiału, płatki amarantusowe, płatki owsiane, kasza gryczana, orzechy, warzywa liściaste, chuda wołowina, jaja, wątroba, mleko, szpinak, kalafior.

Witaminy antyoksydacyjne mające wpływ na płodność  to:  witaminy A, E, C oraz β-karoten. Witamina A zapobiega zakażeniom dróg rodnych, korzystnie wpływa na cykl menstruacyjny, a także warunkuje prawidłowy rozwój płodu. Znajduje się w niektórych gatunkach ryb morskich, jajach, maśle oraz warzywach. Prawidłowa podaż witaminy E wraz z dietą przyczynia się do zmniejszenia ryzyka poronień, stanu przedrzucawkowego, minimalizuje ryzyko powstawania wad płodu oraz zaburzeń owulacji.  Dobre źródła witaminy E: pochodzenia roślinnego, w szczególności oleje, ciemnozielone warzywa liściaste (tj. kapusty, szpinak, jarmuż, cykoria itp.) oraz produkty zbożowe z pełnego ziarna. Liczne badania naukowe wykazały, iż wysokie dawki witaminy C (500-750 mg/dobę) wpływały pozytywnie na prawidłowe stężenie hormonów, tym samym podnosząc poziom progesteronu oraz estrogenu, przyczyniając się tym samym do wzrostu odsetka uzyskiwanych ciąż. Dobre źródła witaminy C to: owoce dzikiej róży, aronia, czarne i czerwone porzeczki, owoce cytrusowe, warzywa kapustne.

Jeśli chcesz zdobyć więcej informacji na temat wpływu diety na  płodność zapraszamy na konsultacje do naszych specjalistów. W ofercie posiadamy również konsultacje dla par, dzięki czemu możesz pojawić się na wizycie razem z bliską Ci osobą. Zapraszamy.

Źródła:

1. Roszkowska R., Taranta- Janusz K., Wasilewska A., Rola wczesnego programowania metabolicznego w patogenezie chorób cywilizacyjnych, ”Medycyna Wieku Rozwojowego” 2015
2. Carlson SE., Colombo J., Gajewski BJ. i wsp., DHA suplementation and pregnancy outcomes, „American Journal of Clinical Nutrition” 2013
3. Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania kwasów omega- 3 w położnictwie, „Ginekologia Polska” 2010
4. Dorota Świątkowska, Żywienia a płodność. Dieta w okresie prokreacyjnym,” Pediatria i Medycyna Rodzinna”2013